Tam Aydınlanıcam Bi Gülme Geliyo

Hep kitap okumayı çok seven bir çocuktum. Hatta okumayı ilk öğrendiğimde çok yüksek sesle okuduğum için annem-babam evde uzun süre kitap okumama izin vermezlerdi ben de bu yüzden el feneriyle yorgan altında okurdum kitabımı. Bugün gözlüksüz bir karış öteyi görememem o günlerin mirasıdır. Kardeşim liseye başlayana kadar ders kitapları dahil doğru düzgün pek kitap okumuş sayılmaz.

Ben de kardeşime okumayı sevdirmek için türlü yollara başvurdum. Çocuk kitap okusun diye döndürdüğüm numaralar sistematikleştirilse yepyeni bir eğitim modeli çıkar yani. Bütün bu yöntemlerden tek biri işe yaradı: karikatür okutmak. Bir çocuk dergisinin sadece karikatür sayfalarını okutmayı başarmıştım. Onunla beraber ben de karikatür okumaya özel bir ilgi duymaya başladım. Karikatür ilgim çocuk dergilerinden çıktı, karikatüristleri takip etmeye başladım.

                

Yaklaşık yedi yıllık bir karikatür okuyucusu olarak bu birikimi sizlerle paylaşma zamanı geldi: 

Karikatür nasıl verimli okunur?

                

Öncelikle karikatürü okuma sırasının adabını öğreneceğiz. Okuma sırası çok önemli çünkü bu sıra takip edilmeden okununca espri net anlaşılmıyor ve yeniden okumak zorunda kalıyorsunuz. Yeniden okurken de beyniniz o satırları az önce okuduğunuzda kısa süreli hafızaya kaydettiği için espriyi anlasanız bile ilk defa okuduğunuzda alabileceğiniz zevk almıyorsunuz.  Bu yüzden okuma sırasını gözetmek gerekiyor.

Karikatürlerdeki yazılar genelde soldan nadir olarak sağdan başlar. Biz karikatür okumaya başlarken nerede başlamamız gerektiğini iki şekilde saptayacağız. Bunu bir görsel yardımıyla anlatmak istiyorum.

Birinci karikatürde görüldüğü gibi konuşma balonlarının hizaları farklı, biri aşağıda diğeri yukarıda. Böyle bir durum olduğunda sağa sola bakmayacağız, en yukarıdaki balondan başlayıp balonların hizalarına göre çapraz şekilde okuyacağız. Bu karikatürü özellikle seçtim çünkü üç merkezli konuşma balonlarını okumak ikiliye göre çok daha zordur. Bu örnekte konuşma balonlarının hizasının okuma sırasındaki önemi daha çok ortaya çıkıyor.

                 

Sıradaki karikatürde ise konuşma balonlarının hizaları hemen hemen aynı. Burada da az önce öğrendiğimiz bilgiyi kullanarak okumaya soldan sağa doğru başlıyor ve çapraz şekilde gidiyoruz.  Bu arada eğer bir karikatürde hem konuşma balonları aynı hizadaysa hem de konuşmalar sağdan sola doğru devam ediyorsa o teknik açıdan başarısız bir karikatür sayılır. Karikatür okumanın bir adabı varsa elbet çizmenin de bir adabı var.

                

Evet, artık karikatür okumanın tekniğini öğrendiğimize göre karikatür okumakla ilgili bazı tecrübelerime dayanarak birkaç noktaya daha değinip konuyu sonlandırmak istiyorum.

Karikatürler insanı eğlendiren, klasik tabirle “güldürürken düşündüren” mizahi ögelerdir.  Ara sıra okumakta fayda var, iyi bir karikatür neşenizi durup dururken yerine getirebilir. Bununla beraber dozunu ayarlamayı da bilmelisiniz, zira önce bağımlılık ve ardından da bıkkınlık yapar. Sürekli, art arda karikatür okursanız bir süre sonra okuduğunuz bütün karikatürleri daha önceden görmüş hissine kapılırsınız, espri çok ince olsa da dikkatinizi çekmemeye başlar. Yani karikatürün neşesini öldürürsünüz. Bu yüzden ölçüyü tutturmak da çok önemlidir.

Söyleyecek sözlerim şimdilik bu kadar, aklıma gelirse eklerim bir yerlere. Hadi şimdi dağılın.

Büşra Şahin